Ontmoet de adelaarsjagers van Mongolië: Oude tradities van de Kazachse Nomaden

Er zijn nog maar weinig plekken in de wereld waar oude tradities nog zo rauw ademen, waar het ritme van een cultuur niet is overstemd door het gezoem van de moderniteit. West-Mongolië is een van die zeldzame plaatsen. Hier, voorbij het Altaigebergte, waar de wind door de brede valleien huilt en de lucht de horizon opslokt, is de Kazachse adelaar jagers van Mongolië, ook bekend als berkutchi,  rijden over de steppe, gehuld in zwaar bont, met een gouden adelaar op hun zwaar gehandschoende arm. 

Het is niet alleen een spektakel, het is een manier van leven die al eeuwen voortleeft, doorgegeven van vader op zoon en nu steeds vaker van moeder op dochter. Als je deze jagers samen met hun vogels aan het werk ziet, zie je hoe een eeuwenoud cultureel gebruik floreert in de 21e eeuw. 

Wie zijn de adelaarjagers van Mongolië?

Laten we beginnen met de basis. 

De Kazachse adelaar jagersplaatselijk bekend als berkutchibehoren tot de Kazachse etnische minderheid in de provincie Bayan-Ölgii, de meest westelijke regio van Mongolië. De meesten stammen af van nomadenfamilies die al generaties lang door dit land zwierven, lang voordat de grenzen Centraal-Azië opdeelden in de landen zoals we die nu kennen. 

De band van de Berkutchi met steenarenden gaat meer dan 2000 jaar terug, tot de oude Turkse stammen van de Euraziatische steppe. Traditioneel begonnen mannen als jonge tieners met hun training als jagers, waarbij ze leerden om voor deze enorme roofvogels te zorgen en ze te commanderen. Een goed getrainde adelaar kan een vos of konijn op meer dan anderhalve kilometer afstand spotten en met een snelheid van 150 km/u duiken, een verlengstuk van de jager zelf, sierlijk en woest. De voordelen van deze jachtstijl zijn duidelijk.

Maar het is niet zo eenvoudig als het vangen van een arend en hem je jachtpartner noemen. Elke vogel wordt als jong uit het wild gehaald, meestal een vrouwtje omdat ze groter en sterker zijn dan mannetjes, en getraind via een lang, delicaat proces dat gebaseerd is op wederzijds respect. De arend moet de jager volledig vertrouwen, genoeg om na elke jacht terug te keren. Na jaren van partnerschap laten de meeste jagers hun arenden weer vrij in het wild om te broeden, een gebaar dat symbool staat voor dankbaarheid en vernieuwing. Dit is de traditionele manier. 

Waarom worden adelaars tegenwoordig gebruikt voor de jacht? 

Hoewel het duidelijk een voordeel is om tijdens de jacht op je paard te kunnen blijven zitten, lijkt de moeite die het kost om een Steenarend te temmen en groot te brengen in het moderne tijdperk, waarin geweren en munitie gemakkelijk verkrijgbaar zijn, zwaarder te wegen dan de voordelen. Maar de meeste adelaarsjagers doen niet gewoon mee aan deze traditie omdat het makkelijk is. 

Om de traditie echt te begrijpen, moet je het Kazachse volk begrijpen. Vandaag de dag beoefenen slechts 240 van de 100.000 Kazakken in West-Mongolië de traditionele adelaarjacht. Dit is vooral een bron van trots voor hen. Een eeuwenoude traditie die ze niet willen laten vervagen naarmate de generaties vorderen. Het is ook een bron van bont, dat wordt gebruikt om traditionele kledingstukken te maken die typisch zijn voor de Kazachse bevolking. 

Leven op de steppe: waar de adelaarsjagers leven 

Ik ontmoette voor het eerst een Kazachse arendjager buiten Sagsai, een afgelegen dorp op ongeveer 30 kilometer van Ölgii. Zijn naam was Aset, een rustige man met verweerde handen en een gemakkelijke glimlach. Zijn ger, een ronde tent van schapenvacht waar nomaden in Mongolië al eeuwenlang wonen, lag op een helling en keek uit over een eindeloze vallei van goudkleurig gras en bergen in de verte die bedekt waren met sneeuw.

De Kazachse adelaar jagers leven volgens de seizoenen. In de winter, als de sneeuw de prooi uit de bergen verjaagt, jagen ze. Te paard, gehuld in vossenbont, speuren ze de hellingen af naar beweging. Als ze een doelwit zien - een konijn, vos of marmot - laten ze de adelaar los. De jacht is kort, intens en stil, behalve het geluid van hoeven die door de sneeuw stampen en de schreeuw van de adelaar die door de vallei weerklinkt.

In de zomer verschuift de aandacht. Families verhuizen hun gers naar groenere weiden, verzorgen het vee en onderhouden hun kuddes yaks, kamelen en paarden. De adelaars rusten. Het leven op de steppe is hard, maar zeer ritmisch, geleid door het weer en de cycli van het land.

Hoewel zij waarschijnlijk een veel ander leven leiden dan jij of ik, kunnen we veel van hen leren. 

Het Gouden Adelaar Festival

Elk jaar in oktober verzamelen de jagers zich in Bayan-Ölgii voor de Gouden Adelaar FestivalHet is een viering van hun erfgoed en een manier om deze ongelooflijke traditie levend te houden. Voor een paar dagen vult de weidse steppe buiten Ölgii zich met kleur: met bont gevoerde jassen, handgemaakte zadels en honderden paarden die ongeduldig staan te stampen in de kou.

Het festival is geen geënsceneerd toerisme. Maar dat maakt het juist zo'n geweldige toeristische attractie. Het is een weerzien van families en een felle competitie waarin jagers de vaardigheden van hun vogels laten zien: snelheid, nauwkeurigheid en gehoorzaamheid. Toekijken hoe een adelaar door de lucht vliegt en perfect op de arm van zijn meester landt, is opwindend. De lucht vult zich met gejuich, het geluid van paarden en het constante ritme van Mongoolse trommels.

Maar de beste momenten vinden buiten het podium plaats, rond kampvuren, nippend aan zoute melkthee, luisterend naar verhalen die generaties lang zijn doorgegeven. Hier besef je hoeveel deze traditie betekent, niet alleen als sport, maar als identiteit.

Het festival begon in 1999 en is al snel uitgegroeid tot een van de populairste attracties in Mongolië (naast Naadam natuurlijk). Het was bedoeld om internationale en nationale steun te krijgen voor het beschermen van deze traditie. En dat is gelukt. In 2011 werd de adelaarjacht door UNESCO erkend als levend erfgoed, wat bewijst dat het de moeite waard is om te beschermen. 

Dit is niet het enige Adelaarsfestival in Mongolië, maar wel het grootste. 

Een traditie in overgang: De toekomst van de Mongoolse adelaarsjagers 

De afgelopen jaren heeft het verhaal van de adelaarsjagers wereldwijd de aandacht getrokken. Documentaires zoals De arendjageres hebben licht geworpen op de opkomst van jonge vrouwen die het vak kiezen, zoals Aisholpan Nurgaiv, die als eerste vrouw deelnam aan het Golden Eagle Festival.

Vandaag de dag leren steeds meer vrouwen jagen met adelaars, waarmee ze het eeuwenoude geloof dat dit alleen een mannentaak was, ontkrachten. Deze jonge vrouwen zijn modern, goed opgeleid en net zo thuis met een smartphone als met een paard. Toch kiezen ze ervoor om deze eeuwenoude traditie voort te zetten, het bewijs dat cultuur kan evolueren zonder verloren te gaan.

Toch is het leven in West-Mongolië niet gemakkelijk. Veel gezinnen verhuizen naar de stad voor betere toegang tot scholen en gezondheidszorg, en jongere generaties worden verleid door het stadsleven. Verantwoord toerisme speelt een belangrijke rol in het behoud van de adelaarjachttraditie door lokale families te ondersteunen en waarde te geven aan culturele continuïteit.

Door deze regio van Mongolië te bezoeken, helpen toeristen deze unieke praktijk te behouden. 

Hoe je de adelaarsjagers van Mongolië zelf kunt zien

De meeste reizigers ontmoeten de Mongoolse adelaar jagers in Bayan-Ölgii, de hoofdstad van de provincie. Het is een afgelegen gebied, zelfs voor Mongoolse begrippen, omringd door de grillige pieken van het Altaigebergte en bezaaid met brede, gletsjervalleien. Dit deel van het land bereiken is een avontuur op zich.

Je kunt van Ulaanbaatar naar Ölgii vliegen, maar de echte magie zit hem in de weg ernaartoe. A self-drive Mongolië tour laat je het hele land zien, van de graslanden van Centraal-Mongolië tot de dorre schoonheid van het westen. De rit is lang, maar het landschap verandert eindeloos: de ene dag zandduinen, de volgende dag alpenmeren.

Als je de uitdaging aandurft, AVIS autoverhuur in Mongolië biedt volledig uitgeruste 4×4 verhuur voertuigen en samengestelde self-drive routes die het adelaarsjachtgebied als onderdeel van de route omvatten. Hun Mongolië 4×4 self-drive tours maken het mogelijk om deze afgelegen gemeenschappen in je eigen tempo te bereiken, en dat allemaal terwijl je Nationaal park Tavan Bogdkamperen onder de melkweg en slingeren door hoge bergpassen naar Bayan-Ölgii.

Tegen de tijd dat je aankomt, heb je al een goed beeld van de diversiteit van Mongolië. 

Wanneer en waar naartoe

De beste tijd om de Kazachse adelaar jagers is tussen september en maart, wanneer het weer koud wordt en het jachtseizoen begint. Dit is ook het moment waarop de Gouden Adelaar Festival vindt plaats, meestal in de eerste week van oktober in de buurt van Ölgii.

Buiten het festival is het nog steeds mogelijk om het hele jaar door jagersfamilies te bezoeken. Velen delen graag hun manier van leven, stellen reizigers voor aan hun arenden en leggen de ingewikkelde relatie tussen mens en vogel uit. Een plaatselijke gids of vertaler helpt de taalkloof te overbruggen, maar met gebaren, een glimlach en gedeelde thee kom je hier een heel eind.

Als je zelfstandig reist, kun je je bezoek coördineren via Routes met eigen auto van Avis Mongoliëmet stops en culturele ontmoetingen zoals deze.

Hoe het echt is om een familie van adelaarsjagers te bezoeken

Een bezoek aan het huis van een adelaarsjager is geen gepolijste ervaring, en dat maakt het juist zo bijzonder. Je wordt misschien verwelkomd in een eenvoudige ger, krijgt een kom met airag (gefermenteerde paardenmelk) en uitgenodigd om in kleermakerszit bij het fornuis te zitten.

Je gastheer laat je misschien de uitrusting van de adelaar zien, handgenaaide leren kappen, tuiers en zware handschoenen. Je leert hoe de vogels worden getraind, gevoerd en gehanteerd en misschien kun je zelfs een korte demonstratie bijwonen als het seizoen het toelaat. Er spreekt een stille trots uit de manier waarop deze jagers over hun arenden praten. Het is geen eigendom, het is een partnerschap.

Er zijn geen hekken, geen verkeer, geen lawaai behalve het lage gezoem van het leven op de steppe. Het is in deze kleine, stille momenten dat de magie van Mongolië je het meest raakt.

Verantwoord reizen in Bayan Olgii

• Als je adelaarsjagers bezoekt, benader de ervaring dan altijd met nieuwsgierigheid en respect. 
• Let erop dat je ervaringen kiest die lokale gezinnen direct ondersteunen.
•  Pas op met fotograferen, vraag altijd eerst of je foto's mag maken van mensen of hun adelaars en verstoor hun routines niet.

De Kazachse adelaarsjagers van Mongolië zijn meer dan alleen een fotomoment; het zijn levende dragers van een kwetsbare traditie. Toerisme dat met zorg wordt uitgevoerd, kan helpen om hun levensonderhoud op peil te houden en dit erfgoed voor toekomstige generaties levend te houden.

Ervaar de tijdloze traditie van adelaarjacht in Mongolië

De eerste keer dat je een steenarend over het Altaigebergte ziet zweven, begrijp je waarom deze traditie voortduurt. Het heeft iets tijdloos, een zeldzame band tussen mens en wild, gesmeed in vertrouwen, respect en overleven.

Het is niet alleen een unieke vaardigheid, maar ook leuk om naar te kijken!

Op bezoek bij de Mongoolse adelaar jagers gaat niet alleen over het aanschouwen van een eeuwenoude praktijk; het gaat over het ervaren van een stukje levende geschiedenis dat nog steeds floreert aan de rand van de wereld.

Als je ervan droomt om de uiterste westelijke grens van Mongolië te bereiken, over lege vlaktes te rijden en kennis te maken met de Kazachse adelaar jagers die nog steeds met de wind mee rijden, overweeg dan om op verkenning te gaan met Avis Mongolië. Hun self-drive Mongolië adelaar jager tours maken het mogelijk om deze oude routes in je eigen tempo te volgen en uit de eerste hand een wereld te ervaren die nog steeds gehoor geeft aan de roep van de adelaar.